In de eerste maanden van de coronapandemie is de meeste aandacht uitgegaan naar de volksgezondheid en de economie. De economen van de Rabobank hebben verder gekeken en brachten de impact van de coronamaatregelen in kaart op onze welvaart in brede zin.
Om dit inzicht te verkrijgen in de brede welvaart van Nederlanders, vroegen de Rabo-economen in het late voorjaar van 2019 en 2020 ruim tienduizend mensen om de hoogte van hun welvaart op elf dimensies aan te geven. Door de antwoorden op deze vragen op te tellen tot één score, kregen zij voor elke respondent een totaalscore voor brede welvaart. Meer dan vijfduizend mensen vulden de enquête in beide jaren in.
Verslechtering geluksgevoel
Een vergelijking van de twee jaarlijkse brede-welvaartsenquêtes laat zien dat de algehele brede welvaart in Nederland nog redelijk op peil is. Maar de eerste haarscheurtjes door de coronacrisis worden al zichtbaar. Zo blijkt 29% van de respondenten minder gelukkig te zijn dan vorig jaar, terwijl 23% gelukkiger is.
Rabobank-econoom Rogier Aalders: “Op ten minste drie dimensies gaat het duidelijk slechter dan vorig jaar. Ten eerste het subjectieve welzijn, de dimensie die het meeste onder druk staat en gaat over geluk. Niet alleen zien we hier dat mensen er over het algemeen op achteruit zijn gegaan; deze achteruitgang zorgt er ook voor dat minder mensen op dit moment gelukkig zijn. Ten tweede sociale contacten. Dat is niet vreemd, gezien de beperkingen van fysiek contact tijdens de lockdown. Tot slot zijn we er ook voor wat betreft huisvesting op achteruit gegaan, maar dat kunnen we waarschijnlijk niet geheel aan de crisis toeschrijven. We zien namelijk al langer een daling van de woontevredenheid. Mogelijk heeft de crisis die trend versterkt, bijvoorbeeld omdat thuiswerken andere eisen stelt aan de woning en mensen vaker met het hele gezin thuis waren.”
Tevreden over inkomen
De enige dimensie waarop de onderzoekers een sterke verbetering zien, is inkomen. Aalders: “Hierbij gaat het niet over de vraag of het inkomen is veranderd, maar of mensen vinden dat ze voldoende inkomen hebben. En de groep met voldoende inkomen is gegroeid van 52,7% naar 55,9%, zo blijkt uit onze enquête. De kans is groot dat de steunmaatregelen en de werkloosheidswet hier hun werk doen. Ondanks dat veel mensen een lager inkomen hebben, is dat inkomen voor de meesten nog wel voldoende.”
Bevolkingsgroepen
De enquête laat nauwelijks verschillen zien tussen de diverse bevolkingsgroepen. Zo zijn lager opgeleiden in hun algehele brede welvaart niet harder geraakt dan hoger opgeleiden. Mensen met een flexibel contract zijn niet harder geraakt dan mensen met een vast contract en jongeren zijn niet harder geraakt dan ouderen. Maar er bestaan wel degelijk grote verschillen tussen bevolkingsgroepen in het niveau van hun brede welvaart, zegt Aalders. “Mensen die zijn opgeleid aan een universiteit of hogeschool beschikken doorgaans over een aanzienlijk hogere brede welvaart dan mensen zonder hogeronderwijsdiploma. En mensen met een vast arbeidscontract en ondernemers hebben behoorlijk meer brede welvaart dan mensen met een flexibel arbeidscontract. Die laatste groep beschikt op zijn beurt weer over meer brede welvaart dan werklozen. Tot slot bestaan er verschillen tussen mensen van verschillende leeftijden: jongvolwassenen tot 31 jaar en ouderen vanaf 68 jaar zijn over het algemeen welvarender dan de groep daartussenin.”
Het kan snel veranderen
Onze brede welvaart lijkt als geheel dus vooralsnog redelijk op peil, zegt Aalders. De Rabo-economen verwachten echter dat de werkloosheid in de loop van dit jaar verder stijgt, als de steunmaatregelen aflopen. Daardoor komen de inkomens verder onder druk te staan en hebben waarschijnlijk meer mensen onvoldoende inkomen. “Daarnaast weten we uit de vorige crisis dat de brede welvaart later wordt geraakt dan de economie. Laat dit een les zijn voor de aanpak van de coronacrisis. Gegeven de eerste scheurtjes in de brede welvaart, de verwachtingen voor de komende tijd en de ervaringen uit de vorige crisis betekent dit dat beleidsmakers naast de volksgezondheid en de economie ook aandacht moeten hebben voor de andere onderdelen van onze welvaart.”
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
