Maar weinig consumenten hebben een goed beeld van in hoeverre hun bank, verzekeraar of pensioenfonds kunstmatige intelligentie (AI) gebruikt. Uit een enquête van DNB blijkt dat consumenten wel kritischer zijn over het gebruik van AI door financiële instellingen, dan over AI in het algemeen.
De enquête heeft DNB in 2023 laten uitvoeren onder ruim 2.200 respondenten. De resultaten hiervan zijn onderdeel van een nieuw rapport over de impact van AI op de financiële sector, dat DNB samen met de AFM heeft opgesteld.
Het gezamenlijke rapport (pdf) laat zien dat steeds meer financiële instellingen de mogelijkheden van AI omarmen. Zij gebruiken het bijvoorbeeld voor fraudepreventie of het tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering. Ook helpt kunstmatige intelligentie medewerkers van deze instellingen om efficiënter te werken, onder meer door automatisch samenvattingen te maken van telefoongesprekken met klanten. DNB: “Onderzoek van de Europese Centrale Bank leert dat van elke tien grote Nederlandse banken er zes in hun dagelijks werk gebruikmaken van AI-modellen. En volgens de Europese toezichtautoriteit EIOPA maakte ten minste de helft van alle schadeverzekeraars en bijna een kwart van alle levensverzekeraars in Europa in 2023 gebruik van AI.”
Het is volgens de toezichthouders te verwachten dat het gebruik van AI in de komende jaren verder toeneemt. Op dit moment geven veel instellingen aan voorlopig terughoudend te zijn met het gebruik van generatieve AI, al zien ze volgens de toezichthouders wel de potentie. Sommige zetten het al wel langzaamaan in voor ondersteunende processen.
AI kent kansen en risico’s
Uit de door DNB uitgezette enquête (pdf) blijkt dat een kwart van de respondenten positief staat tegenover het gebruik van AI door financiële instellingen. Een krappe meerderheid van 54% heeft nog niet echt een mening of vinkte ‘neutraal’ aan. Daarbij is het opvallend dat de 22% respondenten die negatief zijn over het gebruik van AI door financiële instellingen, groter is dan de groep die negatief is over AI in het algemeen (15%). Slechts een klein percentage van de ondervraagden heeft een goed beeld van de mate waarin hun bank (6%), verzekeraar (5%) of pensioenfonds (4%) AI gebruikt.
De toezichthouders wijzen ook op de risico’s die kleven aan de opmars van AI in de financiële sector. Bijvoorbeeld als de AI-modellen de kans op bevooroordeelde of discriminerende uitkomsten vergroten. Respondenten is gevraagd om een afweging te maken tussen de voordelen en risico’s. Van hen denkt 28% dat de voordelen groter zijn, terwijl 29% de risico’s juist groter vindt. De rest is neutraal of weet het niet.
Belang van toezicht
Een duidelijke meerderheid van de respondenten is overtuigd van het belang van toezicht op het gebruik van AI. 62% denkt positiever over financiële instellingen die AI inzetten op het moment dat er toezicht wordt gehouden. Voor ongeveer een derde van de mensen maakt toezicht geen verschil, 8% van de respondenten vindt toezicht zelfs onwenselijk.
Als toezichthouders geven DNB en de AFM aan op zoek te zijn naar de juiste balans tussen controleren op de verantwoorde inzet van AI én het bieden van ruimte voor innovatie. AI heeft wel gevolgen voor de manier waarop beiden hun toezichttaken uitvoeren. Om het gebruik van AI door instellingen te kunnen beoordelen zullen de AFM en DNB hun kennis op dit terrein moeten uitbreiden en in bepaalde gevallen toezichtmethoden en procedures moeten ontwikkelen of aanpassen. “Wat die herziening precies behelst, is nog niet helemaal duidelijk. De mogelijkheden van AI lijken immers onbegrensd en zolang niemand weet wat AI níet kan, weet niemand precies welke regels er überhaupt nodig zijn. Zowel Europees als nationaal is brede coördinatie en samenwerking tussen toezichthouders op AI wenselijk, mede gezien de bijzondere risico’s van AI-systemen ten aanzien van grondrechten”, besluiten de Nederlandse toezichthouders.
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
