De machtsverhoudingen in de zorg zijn in de praktijk vaak anders dan Nederlanders veronderstellen. Huisartsen en ziekenhuizen staan (veel) sterker in de onderhandelingen met zorgverzekeraars dan men doorgaans aanneemt. De toezichthouder heeft onvoldoende greep op de verhoudingen in de sector.
Dat blijkt uit onderzoek dat het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg (iBMG) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam heeft uitgevoerd in opdracht van de farmaceutische afdeling van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in Nederland (AmCham). Het onderzoek werd gepresenteerd op woensdag 30 maart in Den Haag tijdens het 16de AmCham Zorgforum.
“Voor de patiënt zijn gezonde machtsverhoudingen tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders belangrijk”, zeggen de onderzoekers. “Marktmacht kan namelijk tot misbruik leiden. Wanneer sprake is van machtsmisbruik door verzekeraar,s leidt dit tot verschraling van de kwaliteit en het aanbod van zorg. Ook de bereidheid om innovatief zorgaanbod te contracteren schiet dan tekort. Wanneer sprake is van machtsmisbruik door zorgaanbieders, leidt dit tot onnodig hoge prijzen, onvoldoende aandacht voor kwaliteit, gebrekkige service en het weren van innovatieve toetreders. Het huidige mededingingstoezicht beschermt de patiënt onvoldoende tegen (misbruik van) marktmacht, aldus het onderzoek.”
Huisartsen
Het algemene beeld is volgens het iBMG dat huisartsen aan de leiband lopen van de zorgverzekeraars. “Dit beeld behoeft correctie. Individuele huisartsen ontlenen namelijk een stevige machtsbasis aan een bijzonder sterke vertrouwensrelatie met de patiënt. En zeker wanneer zij die individuele macht bundelen, beschikken zij over meer marktmacht dan de zorgverzekeraar. Samen optreden is goed om onnodige bureaucratie en contractvoorwaarden aan de kaak te stellen.”
Ziekenhuizen
Bij de inkoop van medisch specialistische zorg doet zich een vergelijkbaar fenomeen voor. iBMG: “Afgelopen jaar is het verzekeraars niet gelukt om hun verzekerden tijdig te informeren over de al dan niet ingekochte zorg. Dikwijls wordt gesuggereerd dat dit ligt aan de dwingende opstelling van de machtige verzekeraars. Echter: verzekeraars moeten ziekenhuizen wel contracteren. Immers, in tal van regio’s zijn nog maar enkele ziekenhuizen over. Deze sterke concentratie is het gevolg van toegeeflijk fusietoezicht door de jaren heen.”
In de zorg vervult de toezichthouder volgens de onderzoekers een nuttige en noodzakelijke rol: “Hij moet de concurrentie beschermen die zorgverzekeraars en zorgaanbieders aanzet tot een doelmatige en klantgerichte organisatie van de zorg. Het mededingingstoezicht moet echter beter. Simpelweg door de bestaande regels beter te handhaven.”
Fusies tegenhouden
Het iBMG geeft aan dat het geen goed idee is om de huisartsen buiten de mededingingswet te plaatsen. “Net zo min is het verstandig om de zorgsector nodeloos op te tuigen met allerlei zorgspecifieke regels en normen. Zo kan de Autoriteit Consument en Autoriteit (ACM) ziekenhuisfusies die de concurrentie beperken ook nu al tegenhouden. Blijft de noodzakelijke koerswijziging op dit punt uit, dan lijkt een van overheidswege opgelegd moratorium op alle ziekenhuisfusies de meest effectieve manier om een verdere marktconcentratie in de ziekenhuissector een halt toe te roepen.”
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
