Hoewel de Nationale ombudsman de meeste gemeenten beter ziet presteren op dit vlak, vallen er nog steeds te veel mensen tussentijds uit bij de gemeentelijke schuldhulpverlening. Ook krijgen zelfstandigen geen of onvoldoende hulp vanuit de gemeente als zij schulden hebben.
Bij de presentatie van het onderzoek ‘Een open deur? Het vervolg’ deelde de Nationale ombudsman de zorg die hij heeft over de toegankelijkheid van de gemeentelijke schuldhulpverlening. Volgens de wet moeten gemeenten mensen met problematische schulden een brede toegang tot de schuldhulpverlening bieden. Maar die toegankelijkheid moet volgens Reinier van Zutphen sneller en beter. “Uit allerlei onderzoeken blijkt dat schulden, zeker voor gezinnen met kinderen, schadelijk zijn. Gemeenten moeten zich dat aantrekken.”
Grotere stappen maken
Dit onderzoek is een vervolgonderzoek op het onderzoek ‘toegang tot de gemeentelijke schuldhulpverlening’ van begin 2018. In dat onderzoek formuleerde de ombudsman vier uitgangspunten van wat burgers van hun gemeente mogen verwachten voor toegang tot schuldhulpverlening. Voor het vervolgonderzoek heeft de ombudsman aan 289 gemeenten gevraagd in hoeverre zij zijn uitgangspunten voor schuldhulpverlening hanteren. Hij heeft voor 251 gemeenten gegevens ontvangen, een respons van 84%.
Uit de antwoorden maakt de ombudsman op dat de meeste gemeenten een positieve ontwikkeling hebben doorgemaakt. Een groot deel van de geënquêteerde gemeenten is toegankelijk voor nieuwe aanvragers. Zij kunnen binnen enkele weken terecht voor een face-to-face-gesprek. De meeste gemeenten bieden ondersteuning aan de niet-zelfredzame burger in het schuldhulpproces. Weigeringsgronden lijken minder vaak en minder strikt te worden toegepast dan vroeger. De ombudsman constateert echter ook dat gemeenten toewijzende en afwijzende beslissingen nog onvoldoende motiveren en deze motivatie te weinig op papier vastleggen.
Proactieve aanpak
De ombudsman vindt het zorgelijk dat bijna de helft van de deelnemende gemeenten geen exacte cijfers kon verstrekken. Van Zutphen: “Niet-meten is niet-weten. Cijfers zijn noodzakelijk om goed zicht te hebben op de aard en de omvang van de schuldenproblematiek. Niet alleen voor verantwoording en evaluatie, maar ook voor toegankelijke en effectieve dienstverlening aan de burger. Gemeenten moeten meer kijken naar de oorzaken van en de oplossingen voor de uitval in het toegangsproces. Daarbij moeten ze zich proactief en ‘inclusief’ opstellen om te voorkomen dat burgers afhaken.”
Zelfstandigen
De Nationale ombudsman vindt dat gemeenten mensen met problematische schulden ruimhartig moeten toelaten in het schuldhulptraject. Van Zutphen: “Met schuldhulpverlening kunnen gemeenten mensen uit problematische situaties helpen. Het is daarom van doorslaggevend belang dat de deur van schuldhulpverlening wijd open staat.”
Van Zutphen vindt het daarbij meer dan urgent dat gemeenten de toegang tot schuldhulpverlening voor zelfstandigen op korte termijn verbeteren. Hij geeft gemeenteraden nadrukkelijk in overweging om met dit rapport vragen te stellen aan het College van B&W.
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
