De solidariteitsgedachte staat steeds meer onder druk. We zijn op weg naar een maatschappij waarin het voor groepen particulieren steeds lastiger wordt om verzekeringen te sluiten. Als verzekeraars er niet in slagen zelf voldoende solidariteit te waarborgen, grijpt de overheid vroeg of laat in. Begrijpelijk, maar niet iets om naar uit te kijken.
Verzekeringen hebben een aantal functies. Verzekeringen zijn (1) noodzakelijk voor de economie, verzekeringen zijn (2) noodzakelijk om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen en verzekeringen hebben (3) een sociale functie. En daarnaast (of daardoor) zijn verzekeringen natuurlijk ook (4) gewoon platte handel: je kunt er geld mee verdienen. Niets mis mee trouwens. Tussen die verschillende functies bestaat een ongeschreven evenwicht. Als die uit balans raakt, grijpt de overheid in.
Het mooiste voorbeeld ligt op het terrein van de zorgverzekering. Iedereen (nou ja, bijna iedereen) wil wel solidair zijn met degenen die door louter pech, waaronder aangeboren genetische kenmerken, behoefte hebben aan zorg. Maar niet iedereen wil solidair zijn met mensen die ongezond eten, drinken, roken, riskante sporten beoefenen, e.d. Of solidair zijn met ouderen. (Zijn die ouderen dan solidair met die jongeren als het over voorgenomen pensioenkortingen gaat?) Privaat liep dat zorgverzekeringsstelsel steeds meer uit de hand. Tot 2006. Met de basiszorgverzekering dwingt de overheid solidariteit af; daar hebt u dus geen keuze meer. Al proberen sommige verzekeraars dat toch nog…
“Als je ervan droomt dat ieder zijn eigen toekomstige schade betaalt, heb je het verzekeringsbedrijf overbodig gemaakt”
Bij andere verzekeringsvormen bestaat de keuze nog wel. Prompt zie je daar dat de solidariteit steeds meer wordt ondermijnd. Let wel: ik doel hier niet op het niet of nauwelijks nog verzekerbaar zijn van sommige risico’s. Dat – pak ‘m beet – taxi’s en recyclingbedrijven niet of nauwelijks verzekerbaar zijn, heeft alles te maken met wildgroei in sommige bedrijfstakken en nog niet voldoende of juist afgeschafte regelgeving.
Bulkrisico’s
Waar ik wel op doel, is op de normale huis-, tuin- en keukenverzekeringen. Opstal-, inboedel-, auto-, bromfietsverzekeringen en dergelijke. Bulkrisico’s dus. Natuurlijk, ook daar zijn altijd premieverschillen geweest en ook daar heb je personen die niet of nauwelijks verzekerbaar zijn. Maar dat waren altijd uitzonderingen; wanbetalers, strafrechtelijke veroordelingen, drankmisbruik e.d.
Maar inmiddels zijn het geen uitzonderingen meer. U weet precies hoe dat komt. In hun poging om zo hoog mogelijk te komen bij internetpremievergelijkers willen veel verzekeraars zo goedkoop mogelijk zijn. Maar ‘zo goedkoop mogelijk’ is een race naar beneden. Dat betekent kop-over-kop strengere acceptatienormen. Leve de algoritmes waarmee, desnoods tot op het niveau van huisnummer, leeftijd en beroep, precies uitgezocht kan worden waar de gunstigste risico’s zitten.
Solidariteit onder druk
Dat werkt natuurlijk twee kanten op. Een steeds kleinere groep klanten betaalt steeds minder. Daartegenover staan steeds meer andere groepen, die steeds meer betalen en soms zelfs zoveel meer moeten betalen dat de solidariteit te zeer onder druk komt. Als je ervan droomt dat ieder zijn eigen toekomstige schade betaalt, heb je het verzekeringsbedrijf overbodig gemaakt.
Deze column verscheen eerder in InFinance magazine Kansen & Visies 2020.
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
