In zijn maandelijkse column op de Adfiz-website schrijft directeur Enno Wiertsema over randvoorwaarden bij keuzebegeleiding in de Wet toekomst pensioenen.
Wiertsema: “Twee weken geleden was ik uitgenodigd om te spreken tijdens het Flitscongres dat de VU en Aegon organiseerden rondom de nieuwe norm keuzebegeleiding in de Wet toekomst pensioenen. De titel van het congres was ‘Stress in het keuzeproces’. Daarvan dacht ik in eerste instantie: ‘Ja, dat is het inderdaad’. Want een deelnemer krijgt als het pensioen nadert nogal wat voor zijn kiezen. Los van het feit dat toch vrij abrupt gebroken wordt met wat decennialang een dagelijkse routine was, moet ook gekozen worden tussen zaken als een hoog-laag pensioen, bedrag ineens, doorbeleggen en nog veel meer andere zaken waar de meeste deelnemers nog nooit van gehoord hebben. Laat staan dat ze zicht hebben op de consequenties van een keuze nu voor de toekomst. Dus ja, dát ze stress ervaren, klonk me helemaal niet zo vreemd in de oren.”
Stress
“Maar hoe meer ik tijdens mijn voorbereiding nadacht over wat ik de aanwezigen wilde vertellen, hoe meer ik tot het besef kwam dat stress rondom het pensioen helemaal niet aan de orde is. De meesten zullen hooguit enige mate van stress ervaren over hoe ze na hun pensionering hun dagen gaan vullen. Maar stress over de pensioenkeuzes die ze moeten maken, zullen de meeste deelnemers niet ervaren. Onderzoek toont dat ook aan: mensen denken meer na over de financiële gevolgen van luxe aankopen, reizen en verbouwen, dan over impactvolle life-events als scheiden, arbeidsongeschiktheid en… pensionering. Niet voor niets worden er door overheid, pensioenuitvoerders en andere instanties bakken met geld uitgegeven aan pensioencommunicatie en campagnes om het pensioenbewustzijn te vergroten. En dat al jaar in, jaar uit zonder echt al te veel resultaat.”
Impactvolle keuzes
“Wat dus nodig is, is dat mensen rondom hun pensioendatum beseffen dat er belangrijke en impactvolle keuzes gemaakt dienen te worden. Een brief met goedbedoelde (standaard)informatie waarin ze gewezen worden op een kiesomgeving om hun keuze door te geven is daarvoor niet de oplossing. Keuzebegeleiding, waar men nu voor lijkt te kiezen, is dat wel. Maar er mist een aantal belangrijke randvoorwaarden.”
Bewust(er) kiezen
“Ten eerste de inhoud. Goede keuzebegeleiding is onmogelijk zonder rekening te houden met zaken als andere pensioenregelingen, belastingen, toeslagen, derde pijler, een eigen woning en overig vermogen. Echter, bij de nu voorgestelde vorm van keuzebegeleiding hoeft met deze zaken geen rekening te worden gehouden. Dat zou wel moeten! Een tweede is het proces. Kiesomgevingen met nudges en defaults maken dat mensen bewust(er) kiezen, is het idee. Maar waaraan voorbij wordt gegaan, is dat deze keuzes niet per se weldoordachte keuzes zijn (als ze überhaupt al inloggen op zo’n kiesomgeving). Dat zou wel moeten! Tot slot zal een uitvoerder altijd een afweging (moeten) maken tussen het individuele belang van de deelnemer en het collectieve belang. Dat is een ethische afweging; die belangen lopen namelijk per definitie niet gelijk en daarmee staat de deelnemer niet centraal. En ook dat zou wel moeten!”
Randvoorwaarden
“Zónder deze randvoorwaarden verwordt keuzebegeleiding tot een verzameling efficiënt vormgegeven kiesstraten rondom geïsoleerde stukjes van het pensioen. En het effect, een confettipensioen: het ziet er leuk uit, ook al heb je er niets aan, en het achteraf opruimen is een drama. Maar worden de randvoorwaarden wél goed in acht genomen, dan maken we van keuzebegeleiding één integraal keuzeproces waarin de deelnemer centraal staat. Daarin kiest de deelnemer één begeleider die verantwoordelijk is voor het proces vanuit het belang van de deelnemer. Dat kan zijn eigen adviseur zijn, de adviseur van zijn laatste of huidige werkgever of een andere begeleider die wordt gefaciliteerd door de pensioenuitvoerder waar hij actief is. Zo hoeft de deelnemer alle relevante pensioen- en vermogensinformatie met slechts één begeleider te delen. Dat houdt de kosten in toom. En die lagere kosten kunnen verdeeld worden over de fondsen en verzekeraars waar de deelnemer pensioen heeft opgebouwd. Zo kunnen deze de begeleiding betalen waar de deelnemer recht op heeft. Ook dat zou moeten!”
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
