De Nederlandse pensioensector is in vergelijking met andere landen in Europa kwetsbaar voor schokken op de financiële markten.
De doorrekening van een extreem negatief, maar denkbaar scenario op de financiële markten heeft grote impact op de vermogenspositie van de pensioenfondsen. Dat blijkt uit de vandaag gepubliceerde resultaten van de stresstest die de Europese toezichthouder voor verzekeraars en pensioenfondsen, EIOPA, heeft uitgevoerd onder pensioenfondsen in Europa.
Voor wat de Nederlandse pensioensector betreft, maakt de stresstest duidelijk dat de duale doelstelling van het beleggingsbeleid (nominaal zekerheid bieden én indexatie ambiëren) kan leiden tot een grote impact op de vermogenspositie. Dat geldt des te meer nu veel fondsen niet over voldoende buffers beschikken om schokken op te vangen.
‘Slecht weer’-scenario
Met de stresstest toetst EIOPA de weerbaarheid van pensioenfondsen tegen een ‘slecht weer’-scenario en identificeert ze mogelijke systeemrisico’s. In aanvulling op de eerste EIOPA-stresstest, die plaatsvond in 2015, is nu ook gekeken in welke mate schokken in de pensioensector doorwerken op de reële economie. Daarnaast is een verkennende cash flow analyse uitgevoerd, waarin op basis van te verwachten kasstromen wordt bezien hoe fondsen over tijd aan hun verplichtingen kunnen blijven voldoen.
Dubbele schok
In de stresstest zijn de fondsen onderworpen aan een dubbele schok, die in samenwerking met de European Systemic Risk Board (ESRB) is vormgegeven. Deze dubbele schok omvatte zowel een aanzienlijke daling van de zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoed), alsook een daling van de rente en tegelijkertijd stijgende risicopremies (‘spreads’). Er werd daarbij ook aangenomen dat beleggingen in een aantal activa die voorheen een ‘safe haven’ status hadden, zoals bepaalde staatsobligaties, deze status deels verliezen.
Nederlandse pensioenfondsen worden in dit stressscenario relatief stevig geraakt. De gemiddelde dekkingsgraad van de deelnemende fondsen daalt met circa 24%-punten; qua omvang is dat ongeveer gelijk aan de vereiste risicogewogen buffer (het vereiste eigen vermogen) van de deelnemende fondsen. Deze impact vloeit voort uit de relatief grote portefeuille zakelijke waarden bij deze fondsen –ten behoeve van hun indexatie-ambitie– en het gegeven dat het renterisico maar deels wordt afgedekt.
Systeemrisico’s
Uit de stresstest komt naar voren dat de financiële systeemrisico’s die hun oorsprong vinden in de pensioensector beperkt lijken en vooral lopen via het beleggingsgedrag van pensioenfondsen. Daarbij geven de Nederlandse fondsen aan dat zij gemiddeld genomen geneigd zijn om na de schok zakelijke waarden bij te kopen om de beleggingsmix constant te houden (‘rebalancing’). Dit beleggingsgedrag heeft een stabiliserende werking op het financiële systeem.
Buffers
Het aanhouden van risicoposities vanuit de duale doelstelling, bij afwezigheid van voldoende buffers, maakt fondsen daarentegen wel erg kwetsbaar in het stress scenario. Voor wat betreft de doorwerking op de reële economie kunnen van mogelijke kortingen en –vooral in andere landen relevant– verplichte bijstortingen van sponsoren, potentieel grote effecten uitgaan. Deze effecten kunnen in de Nederlandse context worden gedempt door de benodigde maatregelen te spreiden over de tijd via de herstelplansystematiek.
Communiceren over risico’s
De uitkomsten van de stresstest onderstrepen volgens EIOPA dat pensioenfondsen gevoelig zijn voor extreme, maar denkbare negatieve scenario’s op de financiële markten. Het is belangrijk dat pensioenfondsen over de consequenties die dit kan hebben correct, duidelijk en evenwichtig communiceren naar hun deelnemers.
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
