Op basis van een scenario-analyse heeft DNB een inschatting gemaakt van de toekomstige winstgevendheid van vier Nederlandse grootbanken (ABN Amro, ING, Rabobank en De Volksbank). Bij langdurig lage rente komen de winsten van banken onder druk te staan.
DNB heeft de impact van het renteklimaat onderzocht (download PDF-bestand) in twee scenario’s: één waarin rentes nog langer laag blijven (‘Langdurig laag’), en één waarin de rentes oplopen (‘Oplopende rente’). De impact van de scenario’s wordt onder andere bepaald door het vermogen van de banken om kostenbesparingen door te voeren en de gevoeligheid voor negatieve rente te verminderen. Zo kunnen banken volgens de toezichthouder hun afhankelijkheid van rentebaten proberen te verminderen door meer financiële diensten aan te bieden waarop ze een vergoeding krijgen in de vorm van bijvoorbeeld een premie. De scenario’s zijn geen voorspellingen, maar mechanische doorrekeningen voor de langere termijn. Daarbij worden diverse andere factoren, zoals de economische conjunctuur, buiten beschouwing gelaten.
In het Langdurig laag-scenario daalt de rentemarge van banken verder. “Als banken zich niet aanpassen, daalt de gemiddelde Return on Equity (RoE) vanaf het pre-coronaniveau (7,8%) naar minder dan 5%. In dit scenario kunnen banken alleen bij vergaande aanpassingen hun RoE (Rentabiliteit eigen vermogen) op peil houden.
Gunstig scenario
In het Oplopende rente-scenario is het beeld gunstiger, omdat de rentemarge van banken dan weer kan toenemen. Dit komt door de verwachting dat inleenrentes van banken, vooral in de vorm van depositorentes, dan minder zullen stijgen dan uitleenrentes op de kredietportefeuille. In het voor de banken meest optimistische scenario, waarin banken hun depositorentes stabiel houden, stijgt de gemiddelde RoE naar meer dan 10%. Wanneer depositorentes meer met de marktrente meestijgen, valt de RoE echter enkele procentpunten lager uit. En hoewel een hogere rente-omgeving op termijn gunstig is voor het bankwezen, kan een stijging van de rente op de korte termijn ook negatieve effecten hebben, bijvoorbeeld door oplopende kredietverliezen. Dergelijke effecten zijn in deze studie buiten beschouwing gelaten.
De uitkomsten van de studie zijn gepresenteerd op geaggregeerd niveau, wat volgens DNB niet wegneemt dat ze voor individuele banken uiteen kunnen lopen door bijvoorbeeld verschillen in aanpassingsvermogen en verdienmodel. “Ook is de impact van een aantal factoren niet meegenomen, zoals veranderende bedrijfsmodellen door de opkomst van Big Techs, klimaatverandering, en eventuele langdurige effecten van de coronacrisis. Zeker wanneer banken niet goed op deze factoren kunnen inspelen, komt de winstgevendheid onder druk te staan.”
Plausibele winstdoelstellingen
Het is volgens de toezichthouder van belang dat banken plausibele winstdoelstellingen formuleren, die haalbaar zijn zonder overmatige risico’s te nemen. “Onze scenario’s suggereren dat winstdoelstellingen van banken van 5 tot 10 procent RoE plausibel zijn, al zal dit – zeker wanneer de rente langer laag blijft – voor sommige banken een uitdaging zijn. Daar komt nog bij dat beleggers in bankaandelen nog steeds rekenen op rendementen die gemiddeld genomen aan de bovenkant liggen van de scenario-uitkomsten.”
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
