Nieuwe leennormen worden ruim voor de ingangsdatum bekend gemaakt. Door hierop als markt tijdig te anticiperen, wordt onzekerheid voor consumenten voorkomen. Met die woorden geeft minister Blok aan niets te willen wijzigen aan de regels rondom het nieuwe toetsmoment bij hypotheekverstrekking.
In antwoord op Kamervragen van de leden Ronnes, Van der Linde, Albert de Vries en Dijkgraaf over de nieuwe zienswijze van de AFM, schrijft Blok dat hij zich ervan bewust is dat de consument voor het daadwerkelijke toetsmoment afhankelijk is van de doorloopsnelheid van het hypotheektraject bij de aanbieder. Wanneer er een moment nadert waarop leennormen worden gewijzigd, kan dit dus behoorlijk spannend zijn. Maar omdat de nieuwe leennormen ruim voor de ingangsdatum bekend zijn, is de minister van mening dat hypotheekverstrekkers en –adviseurs ruim de tijd hebben om de hypotheekaanvrager hierover te adviseren.
Nieuw toetsmoment logisch
Volgens Blok is het logisch dat bij het uitbrengen van het bindend aanbod getoetst wordt aan de leennormen die op dat moment gelden. Blok: “Doorgaans is op dat moment alle informatie voorhanden om de hypotheekaanvraag te toetsen aan (onder andere) de wettelijke leennormen. Het ligt in de rede om deze informatie te toetsen aan de leennormen die op dat moment gelden, niet aan leennormen in het verleden. De aanbieder toetst immers op dat moment op basis van alle bekende gegevens in hoeverre een (bindend) aanbod kan worden gedaan dat verantwoord is.”
Moment van aanvraag is bepalend
Blok is evenals de AFM van oordeel dat met de introductie van het bindend aanbod op 14 juli 2016, een uniform moment is ontstaan waarop toetsing op overkreditering moet hebben plaatsgevonden. Blok: “Tot de implementatie van de MCD toetsten hypotheekverstrekkers op basis van de leennormen die golden op het moment dat de offerte met voorbehouden werd uitgebracht. Maar met de introductie van het bindend aanbod wordt er getoetst aan de dan geldende loan-to-income (LTI) en loan-to-value (LTV) normen. De geldverstrekker is immers gebonden aan dit aanbod en dient er voor te zorgen dat er alleen verantwoorde kredieten worden verstrekt en daarmee overkreditering wordt voorkomen.”
Consument niet de dupe
De markt had echter geen rekening gehouden met de komst van een nieuw toetsmoment. Hierop werd voor consumenten – die er redelijkerwijs vanuit konden gaan dat het moment van het aanvragen van de hypotheek bepalend zou zijn voor de van toepassing zijnde leennormen – een overgangstermijn afgesproken die loopt tot 1 februari 2017. Voor Blok is dat voldoende om consumenten niet in de problemen te brengen door de overgang naar de nieuwe werkwijze. Waarbij hij opmerkt dat er naar zijn oordeel voor veel hypotheekvragers geen onzekerheid is.
Dat de minister niets wil aanpassen is een tegenvaller voor Adfiz en OvFD. Die noemde de overgangstermijn eerder een schijnoplossing. Zij vroegen de minister te regelen dat voor hypotheekaanvragen – die in 2016 door consumenten zijn gedaan – ten behoeve van het bindend aanbod dat in 2017 plaatsvindt, met de hypotheeknormen van 2016 mag worden gerekend.
Afnemende leencapaciteit
Een afnemende leencapaciteit vanwege de nieuwe financieringsregels is volgens Blok enkel van toepassing bij aanvragen met een zeer laag rentepercentage. Hij schrijft dat de hypotheekrente gedurende 2016 zo hard is gedaald, dat de actuele rente voor sommige hypotheken onder de laagste rente uitkwam waar nog rekening mee werd gehouden in de Nibudsystematiek.
Blok: “Hierdoor werd voor hypotheekverstrekkingen, waarvan de rente onder deze laagste rentekolom van 2,25% lag, in feite gerekend met een te hoge rente. De kredietverstrekking voor deze hypotheken was in feite dus te ruim vergeleken met hypotheken met hogere rentes. Voor 2017 zijn de rentekolommen aangepast aan de gedaalde rente. Hierdoor kan voor zeer lage rentes de leencapaciteit dalen vergeleken met het eind van het jaar 2016.”
Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.
