CPB: woning en hypotheek naar box 3

1

Het beleid rond pensioenen en de eigen woning helpt mensen onvoldoende om de consumptie over de levensloop te spreiden. Dat schrijft het Centraal Planbureau in het Centraal Economisch Plan 2016. Eén van de opties om dit aan te pakken is de eigen woning over te hevelen naar box 3.

In de kortetermijnraming van maart zegt het CPB dat veel huishoudens, en dan vooral die in de hogere inkomenscategorieën, op jonge leeftijd een aanzienlijk deel van hun inkomen kwijt aan pensioenpremies en hun hypotheek. “Deze timing lijkt onhandig in het licht van de verwachte stijging in hun toekomstige inkomen en de kosten van kinderen die vooral bij jongeren (lees dertigers en veertigers) voor minder individuele consumptiemogelijkheden zorgen. Hier wreekt zich dat lenen tegen – onzeker – toekomstig inkomen lastig is. “

Eigen woning en hypotheek naar box 3

Om een verschuiving van de consumptiemogelijkheden van ‘oud naar jong’ te stimuleren schetst het CPB een aantal mogelijk te nemen (fiscale) maatregelen rond pensioenen en de eigen woning. Een daarvan is de fiscale behandeling van de eigen woning als vermogenscomponent.

“Met een overheveling van de eigen woning en hypotheek naar box 3, waarbij ook een positief saldo van de WOZ‐waarde en de hypotheek tot de belastinggrondslag behoort, wordt een verschuiving van belastingen naar later in de levensloop bereikt, zeker als de opbrengst van deze manoeuvre wordt benut voor een algehele lastenverlichting. Deze maatregel is ook vanuit een ander oogpunt te overwegen; de verschillende vormen van vermogen worden dan zo gelijk mogelijk behandeld, de bevoordeling van vreemd vermogen wordt tenietgedaan; de verstoring tussen het kopen en huren van een woning wordt verkleind omdat de subsidie op het eigenwoningbezit verdwijnt. In deze vormgeving werkt de maatregel nivellerend uit.”

Aftrekbaarheid naar 50%

Ook aan de vereisten om in aanmerking te komen voor de aftrekbaarheid van de hypotheekrente zou volgens het CPB gemorreld kunnen worden. De vereiste aflossing van de hypotheek zou daarbij beperkt kunnen worden tot 50%, waarbij het tijdpad van de beperking van de hypotheekrenteaftrek blijft gehandhaafd en de omvang van de fiscale subsidie dus niet stijgt. Als alternatief zou de beperking van de aflossing alleen op jonge leeftijd kunnen gelden, met een inhaalverplichting later in de levensloop. “Dergelijke maatregelen verlichten de financiële lasten van jongere huisbezitters. Een van de nadelen is het risico dat jonge huishoudens eerder of langer onder water komen te staan met hun hypotheek.”

Gelijkblijvende pensioenpremie

Op het gebied van pensioenen zal een gelijkblijvende pensioenpremie over de gehele levensloop volgens het CPB de premie op jongere leeftijd kunnen verlagen. “Maar een belangrijke keerzijde van deze benadering is een nog sterker stijgend loonkostenprofiel voor oudere werknemers, een groep werknemers die nu al gekenmerkt wordt door een hogere kans op (langdurige) werkloosheid.”

Een andere keuze is de omvang van het veelal verplichte tweedepijlerpensioen te verkleinen ten faveure van de vrijwillige derde pijler. “Hierdoor krijgen burgers meer vrijheid hun consumptie en vermogen over de levensloop te plannen, zonder dat de ambitie als zodanig door de overheid wordt ingeperkt. De verplichting pensioen op te bouwen kan op een lager niveau worden afgetopt dan de huidige 100.000 euro, maar je zou ook meer keuzevrijheid over het gehele pensioengebouw kunnen creëren door meer gebruik te maken van ja/nee, tenzij‐regelingen. Ook aan de uitkeringskant kan meer flexibiliteit worden geboden door bijvoorbeeld de mogelijkheid te scheppen tot enige uitkering ineens, zoals ook in landen als Denemarken is toegestaan. Deze middelen kunnen dan aan het aflossen van schulden of hypotheken worden besteed.”

Pensioen en eigen woning

Een vierde invalshoek van het CPB is een verknoping van het pensioen en de eigen woning. “Zo kun je een vermindering van de pensioenopbouw mogelijk maken als er wordt afgelost op de hypotheek. Een dergelijke beleidsrichting zou de vorm kunnen krijgen van maatwerkpensioen, waarbij eigenwoningbezitters standaard minder pensioen opbouwen dan huurders. Uiteraard wordt de pensioenopbouw dan navenant aangepast. Maar zolang het pensioenstelsel op een doorsneepremie is gebaseerd, waarbij jong en oud voor dezelfde inleg dezelfde rechten krijgen ondanks de uiteenlopende beleggingshorizon, ondermijnt een dergelijke maatregel evenwel het pensioenstelsel.”

Elke werkdag het belangrijkste financiële nieuws in uw mailbox? Meld u gratis aan voor InFinance Daily.

Deel dit artikel

Over de auteur

Redactie InFinance

De redactie is verantwoordelijk voor de dagelijkse nieuwsupdates op de website InFinance.nl en nieuwsbrief InFinance Daily.